Etkili Konuşma Sanatı – Erkan Perver / 2024 Eylül / 142. Sayı
Diksiyon eğitimi yazı dizimizde buraya kadar olan kısmında işitilebilirlik başlığı altında nefes konusuna değindik. Bundan sonra ise açıklık ve akıcılık konu başlıklarımıza değineceğiz inşallah.
Kelimelerle mi cümlelerle mi konuşuyoruz?
İkisi de değil, doğrusu harflerle konuşuyoruz olmalı. Bizim çıkardığımız güzel harfler bir araya gelerek kelimelerin kelimeler de bir araya gelerek cümleleri oluşturuyor ve bu cümlelerde bizim konuşmamıza dönüşüyor. Bu sebeple harflerin telaffuzuna dikkat etmeniz gerekir.
Açıklık (artikülasyon)
Açıklık bizim ağzımızdan çıkan seslerin, hecelerin ve kelimelerin doğru bir şekilde artiküle edilmesi, yani doğru telaffuz edilmesi anlamına geliyor. Yani kullandığımız kelimeleri konuştuğumuz dili kurallarına uygun bir şekilde ve ses özelliklerine uygun bir şekilde çıkarmak konusunda bilgilerimizi tazelememiz gerekiyor.
Artikülasyon
Sakın bir çiviyi küçümseme. Bir çivi, bir nalı; bir nal, bir atı; bir at, bir komutanı; bir komutan, orduyu; bir ordu koca bir ülkeyi kurtarır. Bu klişe sözü her konuya uyarlamak mümkündür. Konuşmaya da uyarlayabiliriz. Bir harf düzgün olmazsa kelime güzel çıkmaz, bir kelime tüm cümlenin ahengini bozar, ahengi bozuk bir cümle konuşmanızın etkisini azaltır. O halde bir şeyi telaffuz ederken asla kelimeyi büyük bir parça olarak görmeyin. Meseleye harf harf bakın harfleri düzgün çıkarmanız mühim bir mesele.
Tekerleme çalışmalarının konuşmaya inanılmaz faydaları vardır. Söylemesi zor birden çok kelimeyi arka arkaya okuyabilmek normal olarak arka arkaya gelmiş basit kelimeleri söylemenizi kolaylaştırır. Bu konu ile alakalı teknik detaylara daha sonra imkânımız olursa değinebiliriz. Şimdi bir tekerleme verelim ve tekerleme nasıl okunur ona bakalım. Biraz derin nefes alın ve sesinizi normale göre daha yüksek kullanın. Aşağıda verdiğimiz tekerlemeyi okuyun.
Bostanda boğazlaşan bodrumlu boksör, bostancı başının bol bol boyalı bostan patlıcanlarını, bozkırdaki boykotçu, bozguncu, boydaş boşboğaz Bolşevik bozacılara bodur boğalarla boğmacadan boğulduğundan, bodoslamadan bohçaladı
Gördüğünüz bu tekerlemeyi önce çok yavaş okumalısınız. Size basit gelebilir ama bu adımı asla hafife almayın ve acele etmeyin. Sonra normal hızla okuyun ve kendinizi hazır hissettiğinizde ise çok yüksek hızla okuyun. Yüksek hızla okuduktan sonra normal hıza tekrar dönün ve ne kadar kolaylaştığını kendiniz görün. Her insan bazı kelimeleri hatta bazı harfleri zor telaffuz eder. Zor telaffuz ettiğiniz kelime ya da harfleri tespit edin ve alfabemizdeki her sessiz harf için hazırlanmış, size vereceğimiz tekerlemeleri size anlattığımız teknikle bol bol çalışın. Ayrıca her sessiz harfe alfabemizdeki sesli harfleri ekleyerek aşağıda vereceğimiz şekilde çalışmayı da ihmal etmeyin. B harfi için örnek verelim siz bunu her sessiz harf için uygulayın.
Baba-Bebe-bıbı-bibi-bobo-böbö-bubu-bübü
Aşağıda her sessiz harf için tekerlemeler verdik bunları size anlattığımız teknikle çalışın
B
Barakada bıraktığı bardaklara böceklerin bulaştığını bildiren barbutçu barmen, büyük barın bitişiğinde büyük bardaklara bakmaya başladı.
Bir berber bir berbere bre berber birader beri gel de Berberistan’da hep beraber bir berber dükkânı açalım demiş.
Bostanda boğazlaşan Bodrumlu boksör, bostancı başının bol bol boyalı bostan patlıcanlarını; bozkırdaki boykotçu, bozguncu, boydaş, boşboğaz Bolşevik bozacılara, bodur boğalarla boğmacadan boğulduğundan bodoslamadan bohçaladı.
C
Caddedeki canfesçi Canan’ın camındaki canfeslerin cazibeleri cariyelerin canını cayır cayır yaktı
Canı sıkkın cani casusa cazibeleştirilmiş cehaletinden bahsederken, contacı Cumhur, cıvayı cumburdata cumburdata caka satarak yanlarından geçti.
Cemil, Cemile, Cemal: cumaları cilacı cüce Canip’in cicili bicili cumbalı cilt evinde cümbür cemaat cacıklı civcivle cücüklü cacık yerler. Sonra da cam cilalayan Cebeci’li cingöz coğrafyacının cinci cici annesinin cırcır böceğini dinlerler.
aca-cece-cıcı-cici-coco-cöcö-cucu-cüçü
Ç
Çankırılı çarıkçı çakır, çardakta çalgı çalınırken çapulcularla çan çan çene çaldı.
Çatalca’da topal çoban, çatal yapıp çatal satar. Neyi için Çatalca’da topal çoban çatal yapıp çatal satar. Kârı için Çatalca’da topal çoban çatal yapıp çatal satar.
Çapakçurlu çapaçul çarkçıbaşı çaylak Zülküf, Çatalcalı çakmakçı çivit Cahit’e, “Behey çaçabalığı, çepiç, çerçi, çakaloz, çayır horozu, çöpçatan, çurçur, çiriş otu” demiş.
D
Dadaylı davulcu, davuluna dayanan davut dayıyı darbukayla darp etti.
Dilenci dalları dama düşürdüğü için mi dövüldü, dama düşen dalları diline doladığı için mi dövüldü.
Darı dünyada delilerle dertli dedelerin dizi dibinde didindin durdun da kendi derdini döküp dereden tepeden dört çift lakırdı edecek bir hemderdi bir türlü bulamadın
F
Farfara felfelek fırıl fırıl fileli folluğu fötr fuarında füzenledi.
Fingir fingir fingirdeyen firketeli fingirdek Firuzan, fiyakalı filozofun filikasındaki fistanları fitneledi.
Farfaracı fikriye ile favorili fasa fiso fahri, Fatsalı Fatma’yı görünce; fesleğenci feylesof feyyazı bir de fındıkçı Ferhunde’yi anımsayarak feveran ettiler.
G
Garzanlı gamsız galip, gammazlıkta gazetecilerden gayretlendi.
Güzel günlere güvenen gürbüz Gürcü, güvendiklerine güldü, güvenmediklerine gürül gürül gürledi.
Gaziantepli garip gazinocuyu Gölköylü gitaristle birlikte Gümüşhane’ye göndermiş.
Gıdasızlıktan gıcır gıcır gıcırdayanlara gıdıklamaktan gına geldi
H
Hımbıl hırçın hilebaz, hırsızlıkla hıyarları hırkasını hızlı hızlı hıfzetti.
Halam halak hamurlarla halkaları bir de Halhallarla halatları hallaçlara verdi.
Hahamhanede hahambaşı hahamı homur homur homurdanır görünce, hemen heyecanlandı, hızlandı, hoşnutsuz, hırçın hırçın giderken, Hollandalı Helga’yı karşısında görünce, hah tamam dedi, haydi hohla, haydi hoh de bakayım diye haykırdı.
j
Jale Japonya’da japon jandarmadan Japonca öğrendi.
Japon jeolog jiletle jaluzileri açıp jübiledeki jüriyi jandarmaya jurnallemiş.
Jamaika’dan jetle gelen judocu Necdet’in getirdiği Japon jandarmanın kızı fujinin pijamasıyla janjanlı jarse jüponuna jambon yağı döküldü de, ne karısı Jale’de jeton düştü ne Japon gülü fuji aldırdı. Çiklet çiğneyip jimnastik yaptılar.
K
Kırk kırk küp, kırkının da kulpu kırık kırk kara küp
Kangallı kaltabanlardan kakavan Kahraman’la kelepirci keleş kekeme kerem, kemahlı k kerkenez Kasım’a kasmda Kerkük’ün kekikli kekiğiyle kaskatı kabak ikram etmiş.
Karizmatik karikatürcü kerim. Karma sergideki karışıklığı karşısındaki Kıbrıslı kardeşi Kemal’e kızgınlıkla anlatırken, konuyla kulak kabartarak kıkırdayan kızın kırmızı kıyafeti, kibirli kişilerce kokoşluk olarak nitelendirildi.
L
Liseli lirik limonatacı limandan litre litre limonlu likörler aldı.
Lehimci Lemi ile leopar Lerzan, limanda buluşarak levrek yiyip, limonata içtiler ve meşhur lokmacının lokmalarını lüplettiler.
Latifeci latif Lamia, Lalelide lavantacı Latif’e uğrayıp lavanta esansı aldı ardından limanda limonata içip laterna dinledi sonra da latif lambasını laboratuvarda lakırtıcı lalanın lacivert lake lavabosuna koydu.
M
Bu mumcunun mumu umumumuzun mumudur.
Mehmetlin mercan tespihini imamelemeli mi imamelememeli mi?
Muhallebici melankolik Mısırlı Mirza, modern mösyö ile meydandaki mezbele müzikholde meyveli mezgitlerle, mevsimlik mersin balıklarına meyletti.
N
Nüfuzlu nüfus memuru nüktedan nümayişçinin numunelerini nüksettiren Nuhkulu Nuri’nin nutku, numaracı nurlandırdı.
P
Paçaları paramparça paçoz papaz,paçavra paçalıklarını parça parça paketleyip,alyaço papikçinin parkasını beş paralık pastırmayla,payitahtın payidar padişahına postaladı.
Patavatsız pantoloncu pimpis peykesindeki pireli pantolonlara pompa püskürtüp pantolonu patlattı.
R
Ramazan’da RizelüRemzi rüküş Rümeysa’ya rastlamış da römorkör riziko, rokoko, rüfeka, rüzgar gülü, rıh, zırh,rehabilitasyon, rızık, rot, rop, reprodüksiyon, rint, ring, ray, radyoaktivite nedir? diye sormuş.
Ramazanda Razakızade Rastıklı Rasim,raftaki radyonun rabıtasını kesti.
S
Sandıklı’da simit sepetleri sıra sıra sıralı sevimli simitçi, sırıtarak sofraya savrulan simitleri süpürdü.
Sarı selim’in sallantıdan sarsıldığını sarsak sarsa samanlıkta sarıkları sandık sanıp saldırdığını saptayan sarışın sanatçı sağduyulu sakallı Sadiye, sahura kadar sahanlıkta sabırla saklanmasını söyledi.
Ş
Sizin damda var beş boz başlı beş boz ördek, bizim damda var beş boz başlı beş boz ördek, sizin damdaki beş boz başlı beş boz ördek, bizim damdaki beş boz başlı beş boz ördeğe, siz de bizcileyin beş boz başlı beş boz ördek misiniz? demiş.
Şavşatlı Şaban’ın şahsi şakalarına şaşıran şaklaban şakrak Şakir, apışıp kaldı.
T
Taçlı taze tahtında tahtadan tavandaki tamburları takır takır takırdatan Talip’i takdir etti.
Taşlı tarladaki terasta talaşlar tutuşunca başlayan telaş,talaşların tamamıyla büsbütün tutuşmasıyla artmış.Tutuşan talaşları görüp tellaklar telaş ettikçe talaşlar tutuşmuş.Talaşlar tutuştukça tellaklar telaş etmiş ve terasın trabzanına tutunmuş.
V
Vanlı valinin valizini vazolarla vantuzları vahşi vatman, vapura koydu.
Vefasız Vahap, farfara fırıldayışlı vefalı fırıldağını vınlayan yele fırlatan Veli’nin de vaktiyle vefalısıymış.
Y
Yakası yağlı Yaşar, yağcının yanındaki yağdan yalnız yaldızlı yaş yazısını çıkardı.
Yalancıoğlu yalıncık Yayla Dağı’nın yahnisini yağsız yiyebilirse de Yayla Dağı’nın yağlı yoğurdundan, Yüksekova’nın yusyumru yumurta yumurtlayan tavuklarından, bir de Yörük ayranıyla yufkasından asla vazgeçemez.
Z
Zamkçı zevzek zirzop, zilli zorba zurnacıyla züğürtledi.
Zararlı zarif Zahit, zamkçı zavallı zabite zambaklarda zalimlik etti.
Verdiğimiz bu tekerlemeleri isterseniz çoğaltabilirsiniz. Bu ayki yazımızında sonuna geldik. Bir daha ki yazımızda akıcılık konusuna değineceğiz. İnşalllah faydalı olabilmişizdir.
Selam ve Dua ile….
