Etkili Konuşma Sanatı – Erkan Perver / 2024 Şubat / 135. Sayı
Bir günde ortalama 15.000 kelime konuşuyoruz. Bu da yılda 5 milyondan fazla kelime eder. Nasıl ki meslek gruplarında oluşan ustalık kavramına önem veriyorsak iyi bir konuşmanın da ustalık gerektirdiğinin farkında olmalıyız. Bunun için yapılması gereken ilk adım:
Korkularınızı Kontrol Edin
Korku aslında yenilmez. Korkuyla kavga edilmez. Korku sadece hissedilir, dikkat edilir ve anlaşılır. Korktuğunuz zaman vücudunuzun size nasıl sinyal gönderdiğine bakın. Heyecanlandığınızda vücudunuzda ne gibi değişiklikler oluyor? Bütün belirtileri önce anlamaya çalışın. Çünkü, olumsuz bir duygu hissettiğimizde, hemen onu yok etmeye çalışıyoruz, bastırıyoruz. Aslında böyle yapmamamız gerekiyor. Korku denilen duygunun bizim hayatımızda 2 tane büyük etkisi oluyor: Biri psikolojik, diğeri de fizyolojik. Bizim için genelde korkulan kısmı fizyolojik boyutu. Bir konuşma yapacağını bilmek hemen hemen her insanı heyecanlandırır, konuşma süresince bu tavır devam eder, nefesimiz hızlanır, sesimiz çatallaşır. Sözcükler ki bunlara en basit olanlar da dahil ağzımızdan zor çıkar. Bunlara sebep olan şey paniktir. Bu panik durumu acemi ya da profesyonel hemen bütün konuşmacıların problemidir. Bu konuda 3.000 insan üzerinden gerçekleştirilmiş olan bilimsel bir çalışmada insanlara en çok korktukları şeyin ne olduğu sorulmuş. Cevaplar içinde birincisi bir grup insan karşısında konuşma yapmak, ikincisi ise ölüm olmuş. Demek ki çoğunluğa göre sunum yapmak, konuşmak ölmekten daha korkunç. Ama merak etmeyin, bu korku kontrol edilebilir.
Yalnız Olmadığınızı Bilin
Bu konuda yalnız olmadığınızı bilmeniz, korkuyu kontrol edebilmeniz için başlangıç noktasıdır. Bu konu insanoğlunun ortak bir problemidir. Bu konuda iyi olanlar yani iyi birer konuşmacı olanlar bu yeteneklerine emin olun doğuştan sahip değiller. Her iyi konuşmacı da bu durumu kontrol altına almayı öğrendiği için bugün güzel ve etkili konuşmalar icra edebiliyor. Özet olarak şunu söyleyebiliriz; korkunun çok ama çok normal bir duygu olduğunun ve sizde bir tuhaflık olmadığını kabul edin. Kendinizi kayda alıp videoda izleyin. Her zaman kendimizden emin olduğumuzun görüntüsünü verelim. Bunu başarmanın yegâne yolu kendinizi kaydetme tekniğidir. Bu teknik teoriden çok pratikte büyük başarılar getirir. Başta rahatsız edebilir ve hatalarınız motivasyonunuzu düşürebilir ki bu çok normal. Kendinize tahammül edin ve alışın daha sonra gözlem yapın. Sanki karşınızda bir grup insan varmış gibi konuşun, biraz garip hissedeceksiniz. Aslında bu rahatsızlık size zaman içinde özgüven kazandıracaktır. Oturup izlemeye başladığınızda gözlemlediğiniz hatalarınızı bir yere not edin, mutlaka saçma bir sözcük, gereksiz el kol hareketleri, “eee mmm” ya da “şey, yani” gibi asalak kelimeler, tekrar eden hatalar, gereksiz gülmeler gibi şeylerle karşılaşabilirsiniz. Neden yaptığınızı sorgulamayın? Herkes yapar, sadece not edin. Korkuya kapılma, deneme yapmakla azaltılabilir. Şunu unutmayalım lütfen, dinleyicileriniz başarısızlığınızı, korkularınızı, heyecanınızı görmek, anlamak için değil, söyleyecekleriniz için sizi izlemeye, dinlemeye geldiler. Sizi anlamak ve nasihat almak için oradalar, bunu unutmayın. Nasıl söyleyeceğinize değil, ne söyleyeceğinize yoğunlaşın. Dinleyicilerinize ve anlattıklarınıza odaklanmak, size konuşmanızı kontrol etmeniz konusunda yardımcı olacaktır.
Dikkat etmemiz gereken diğer önemli bir konu, konuşmanız için hazırlık yapın. Konuşmalarınızı gerçekleştirmeden önce muhakkak ön hazırlıkta bulunun, bu süreçte yani konuşmanız esnasında ne kadar heyecanlanacağınızı, başınıza gelebilecek talihsizlikleri düşünmeyin. Sadece konunuza odaklanın ve sunuma veya konuşmanıza göz atın. Bu, konuşmanızın daha etkili bir şekilde karşı tarafa geçmesini sağlar. Konunuzla ilgili çeşitli örnekler ve alıntılar paylaşın.
Konuşmanızın Konusu
Bir konuşmada ya da sunumda her şeyden çok konuşmanın içeriği önemlidir. O halde bir konuşmacının konuşmasının içeriğini güzelleştirmek adına yapması gereken ilk adım eğer konuşmanızın konusu belli değil ise konuşmanızın konusunu belirlemektir. Bunu yaparken de niyetinizin net olması gerekir. Konuşmanızın amacı dinleyicileri ikna etmek mi yoksa bilgilendirmek mi? Dinleyicilerin sizden beklentisini belirleyip konuşmanızın konusuna karar vermek ustalığın ikinci adımı olacaktır.
Konuşmanızın Alt Başlıkları
Konuşmanızın konusunu belirlediyseniz ya da belirli bir konu hakkında konuşma yapacaksanız konuşmanızın alt başlıklarını belirleyin. Bunun için ilk başvurmanız gereken kaynak bildiklerinizdir. Sonra konuyla alakalı kaynaklara bakın. Mümkünse birden fazla kaynaktan bilgi toplayın. İyi bir konuşmacı kesinlikle konuşmasına titizlikle hazırlanan kişidir. Gerekli görürseniz konuşmanızı birkaç defa tekrar edin. Her tekrar iyi bir konuşmanın mükemmelleşmesini sağlar. İyi konuşmacı metnine, sunumuna, vurgularına, nefesine çok kez çalışan kişidir. Yolu bilmekle yolda gitmek arasında bir fark vardır. Teoride iyi bir konuşmacı olmak yetmez, pratik yapmalısınız.
Etkili bir konuşma için konuşmanıza başlangıcınız çok önemlidir. Dinleyicilerin karşısına çıktığınız ilk an, konuşmanızın ilk 30 ya da ilk 60 saniyesi çok önemlidir. Sıradan bir başlangıç yerine sıra dışı, etkili kelimelerle dinleyicilerin dikkatini çekerek ve merak uyandıracak bir giriş çok önemlidir. Bu konuyla ilgili bir ayet, bir hadis ya da etkili bir şiir olabilir. Unutmayın konuşmanızın başlangıcı konuşmanızın ilerleyen dakikalarında dinleyicilerin sizi dikkatli dinlemeleri için çok önemlidir. Konuşmalarınızı ispat ve örneklerle birleştirirseniz yemeğin lezzetli olması için tüm baharatları ve malzemeleri eklemişsiniz demektir. Etkili bir konuşmanın kesinlik kavramına da ihtiyacı vardır. Kesin bir konuşma, dört amaca hizmet eder.
1. Konuyu kesin olarak kanıtlamak
2. Konuyu kesin olarak açıklığa kavuşturmak
3. Konuyu kesin olarak hafızalara yerleştirmek
4. Konunun kesin olarak ilgi toplamasını sağlamak
Konuşmanıza nasıl kesinlik kazandıracağınızı örneklendirelim.
Bir Konuyu Kanıtlamak ve Açıklığa Kavuşturmak
Konuşmanızın konusunun İsrail mallarının boykot edilmesi olduğunu varsayalım. Yahudi firmalarının yıllık kazançlarını rakamlar olarak verebilir ve bu firmaların halkı Müslüman olmayan ülkelerdeki şubelerinin sayısıyla, halkı Müslüman olan ülkelerdeki şube sayılarını karşılaştırabilir, her yıl cirolarından İsrail’e ne kadar pay ayırdıklarını rakamlarla vererek konuyu kesin olarak kanıtlamış ve İsrail mallarını neden boykot ettiğimizi, Müslümanlara sattıkları ürünlerden kazandıkları paralarla, Müslümanları nasıl katlettiklerini ve biz bu malları boykot etmediğimiz sürece bunda payımız olduğunu anlatarak konuyu kesin olarak açıklığa kavuşturmuş olursunuz.
Konuyu Hafızalara Yerleştirmek
Konunun hafızalarda yer edinmesini sağlamak için 3 yol kullanılabilir.
1. Duygusal, yüreğe dokunan bir konuşma hafızalarda kalır.
2. İnsanların yeni bir şey öğrendikleri konuşmalar, hatırladıkları şeyler arasında yer alır.
3. Dinleyicilere hiç unutamayacakları yollarla içeriği sunmak gerekir.
İnsanlar birçok sohbet dinler, birçok sunum dinler, birçok konuşma dinler ve birçok şey izler ama unutmayalım ki sadece gerçekten farklı, samimi, yüreğe dokunan ve yeni öğrendikleri bilgiler, konuşmalar insanların aklında kalır. Bunun için ses tonunuzdan, sesinizi nasıl kullandığınızdan tutunda beden diliniz ve yüz mimiklerinize kadar her şey önemlidir.
Unutmayın nasıl ki bir ezgi ve marşların ya da ilahilerin yani müziğin notası varsa konuşmanızın da notaları vardır. Bunları zaman içinde yavaş yavaş sizlere aktaracağız.
Etkili ve iyi konuşmayı oluşturan etkenler şunlardır;
1. Örnekler
2. Alıntı ve aktarımlar
3. İstatistikler
4. Öyküler, tanımlamalar, karşılaştırmalar, zıtlıklar
5. İşitsel ve görsel araçlar
Bu anlattıklarımızın üzerinde olan tek olguysa samimiyettir. Samimiyet, yeteneğinizin ve çalışmalarınızın, yaptığınız işe bağlılığınızın en coşkun dışa vurumunu sağlayacak olan şeydir.
Bu ayki yazımızın sonuna geldik. Bu bölümde topluluk karşısında konuşma yapmaktan duyulan korkuları ve bu korkularımızı yenmenin yolları hakkında bilgiler verdik. Etkili, iyi bir konuşmanın öncesinde neler yapmamız gerektiği, konuşmamızın konusunu, alt başlılarını nasıl belirleyeceğimizi ve konuşmamızın dinleyicilere daha doğru ve etkili sunabilmek, hafızalarda daha çok kalmasını sağlamak için yapılması gerekenlerden ve etkili bir konuşmanın amaçlarından bahsettik. İnşallah sizler için de faydalı ve öğretici olmuştur.
Allah’a emanet olunuz.
Not: Yararlanılacak kaynaklar
1 Türk Dil Kurumu Sözlükleri (sozluk.gov.tr),
3 Sesli Lügat (seslilugat.com)
4 Kubbealti Lugati (lugatim.com)
Tekerlemeler “Eğer, Eleşkirtli eleştirmen Eşref ile Edremitli Bedri’yi, Ege’nin en iyi eğercisi biliyorlarsa, ben de en iyi Ermenekli Erdem, Ergene’nin en iyi elektrikçisidir, derim.”
