Nebevi Aile – Halime Yılmaz / 2018 Ekim / 71. Sayı

Çocuklarda tırnak yeme, dudak ısırma, ritimli bir şekilde el ayak sallama gibi tekrarlayan ve aileyi rahatsız eden hareketler görülebilir. Bunlar arasında en sık görüleni, tırnak yemedir. Altında genellikle strese sebep olan bir durum yatar.

Çocukta tırnak yeme ya da parmak emme durumu, iki yaşından öncesine denk geliyorsa, emme ile ilgili bir eksikliğin giderilmesi anlamına geliyor demektir. Eğer çocuk iki yaşından evvel emmeyi bıraktıysa, emme ihtiyacını tırnak yiyerek ya da parmak emerek gidermeye çalışıyor anlamına gelir. Diğer bir sebep de yanında tırnak yiyen bir büyük varsa onu taklit etmesi olabilir. Bunu zevk alarak yapmaya başladıysa, o zaman bir alışkanlığın başlangıcı olduğu söylenebilir.

İki yaşından sonra yani emme dönemini bitirmiş çocuklarda tırnak yeme veya diğer alışkanlıklardan biri görülüyorsa, burada bir güven eksikliğinden söz edilebilir. Bu dönemde yetişkinlerin baskıcı tutumları da çocuğun elini ağzına götürmesini engellemez, bilakis daha da artmasına sebebiyet verebilir.

Tırnak yeme alışkanlığı 3-4 yaşlarında başlar ve genellikle bu durum ergenliğe kadar devam edebilir. Yetişkin olduğunda azalması beklenir. Ama bazı kişilerde aynı şekilde devam ettiği de gözlemlenebilir. Çocuğun tırnak yemesinin sebepleri:

* Çocuğun içinde bulunduğu gerginliğin dışa yansıması olabilir. Televizyon seyrederken aniden şiddet ve korku içeren bir sahneyle karşılaşınca çocuk bu yönteme başvurarak sıkıntısını dışa vuruyor olabilir.

* Çevresinde bulunan yetişkinlerden birinde görerek onu taklit ediyor olabilir. Özellikle taklit etme yoluyla çocukların tırnak yemeye alışması, ön sıralardadır. Çünkü okul öncesi dönem, çocuğun aile ve çevresini taklit etme ve örnek alma dönemidir.

* Özgüven eksikliği de tırnak yeme ve benzeri alışkanlıkların sebeplerinden biridir. Ailede sürekli baskı görmesi, devamlı eleştirilmesi, kıskançlık, yeterli ilgi ve sevgi görmemesi, ailede sürekli tartışma ve gerginliklerin yaşanması ya da anne babanın aşırı kaygılı tutumları, veyahut ta çocuklarına aşırı korumacı davranması gibi etkenler de çocuğun tırnak yeme ve diğer benzeri alışkanlıklar edinmesine sebep olabilir. Çevresine kendisini ifade edemeyen, aile veya öğretmeninin kendisine haksızlık ettiğini düşünerek onlara kızan ama bunu dile getiremeyen çocuk, öfkesini bu şekilde tırnak yiyerek veya parmak emerek kendisine yöneltebilir.

*Çocuğun çok sevdiği bir yakınının; annesi-babası veya teyzesi gibi birinin ölmesi, hastalanması, uzun süreli ayrı kalması, kardeşler arasında yapılan ayrımcılıklar çocukta can sıkıntısına sebep olup tırnak yemesine yol açabilir.

Çocuğumuzun tırnak yeme, parmak emme, ritimli bir şekilde veya ayak sallaması durumunda yapmamız gerekenler nelerdir?

Aileler çocuklarında bu alışkanlıkları gördüklerinde aldıkları geçici ve bu durumları daha da artırıcı bazı yöntemlere başvurabiliyorlar. Mesela; aile tırnak yiyen çocuğunun tırnağına acı oje sürüyor ya da elini cebine koyma cezası verebiliyor veyahut ta ellerini bağlayarak çözüm elde edeceğini zannedebiliyor. Bu yollarla kesinlikle çözüme ulaşmak mümkün değildir. Üstelik bu yöntemlere başvuran anne babalara bir hatırlatmada bulunmak isterim. Bunlar, çocuğumuzun tırnaklarını yemesine engel olmayacak, bilakis bu engellemeler ortadan kalktığında çocuğumuz yeniden tırnak yemeye başlayacaktır. Hatta bu yanlış tutumlar çocuğumuzdaki bu alışkanlığı daha da tetikleyebilir. O yüzden bu faydasız yöntemlerden şiddetle uzak durmak gerekir.

Tırnak yediği için çocuğu cezalandırma, tırnak yemesini engellemeye çalışmak, çocuğu sürekli uyarmak sorunu artıracaktır. Tırnak yiyen çocuk için yapılması gereken ilk şey, onun tırnak yemesine sebep olan etkeni bulmak ve sıkıntısını azaltmaktır. Öncelikle çocukta tırnak yemeye sebep olan kaygının nedeni bulunmalıdır. Küçük çocuklarda bu, bazen korku ve şiddet içeren film veya haberlere şahit olmasından kaynaklanabilir. Bunu tespit ettiğimizde çocuğumuzu böyle filmler ve haberlerden uzak tutmamız gerekir.

Çocuğun tırnak yediğini gördüğümüzde “tırnak yemeyi bırak” demek yerine onun dikkatini başka yere vermesini sağlamak faydalı olabilir. Çocuk küçük ise eline oynayacağı bir oyuncak verilebilir. Ya da yiyebileceği bir şey önüne konularak tırnak yemekten uzaklaşması sağlanabilir. Ama kesinlikle azarlama, korkutma yöntemlerine başvurulmamalıdır.

Arada bir çocuğumuzun bir başarısından ötürü ödüllendirmede bulunmak faydalı olabilir. Ama bu yerinde olmalı ve aşırıya kaçılmamalıdır. Yoksa çocuk bunu kullanıp ödül almak için tırnak yemeye başvurabilir. Burada dengeli olmak elzemdir.

Eğer çocuğumuz evde bir baskı görmediği halde erken dönemde; mesela üç yaşında tırnak yemeye başlamış ve bundan zevk alır hale gelmişse, o zaman sebebini açıklayarak “yavrucuğum, elini ağzına koyma” denilerek bu alışkanlıktan vazgeçirilmeye çalışılabilir.

Tüm bunlara başvurmamıza rağmen çözemiyorsak, dini ve imanına güvendiğimiz bir uzmana danışarak iş birliği halinde bu problemi çözme yoluna gitmek en doğrusu olacaktır.

Hamd, alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur.